Anayasa Değişikliği Maddeleri
1- MADDE
1:
7/11/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 9 uncu
maddesine “bağımsız” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve tarafsız” ibaresi
eklenmiştir.
Eski hali:
MADDE 9- Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız
mahkemelerce kullanılır.
Yeni hali:
MADDE 9- Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır.
2- MADDE
2:
2709 sayılı Kanunun 75 inci maddesinde yer alan “beşyüzelli” ibaresi “altıyüz”
şeklinde değiştirilmiştir.
Eski hali:
MADDE 75 – (Değişik: 17.5.1987 - 3361/2 md; 23.7.1995 -
4121/8 md.) Türkiye Büyük Millet Meclisi genel oyla seçilen
beşyüzelli milletvekilinden oluşur.
Yeni hali:
MADDE 75 – (Değişik: 17.5.1987 - 3361/2 md; 23.7.1995 -
4121/8 md.) Türkiye Büyük Millet Meclisi genel oyla seçilen altıyüz milletvekilinden oluşur.
3- MADDE 3: 2709 sayılı Kanunun 76 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan
“Yirmibeş” ibaresi “Onsekiz” şeklinde, ikinci fıkrasında yer alan “yükümlü
olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar,” ibaresi “askerlikle ilişiği
olanlar,” şeklinde değiştirilmiştir.
Eski hali:
MADDE 76. – (Değişik : 13.10.2006 - 5551/1 md.)
Yirmibeş yaşını dolduran her Türk milletvekili seçilebilir.
(Değişik : 27.12.2002 - 4777/1 md.) En az ilkokul
mezunu olmayanlar, kısıtlılar, yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış
olanlar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya
daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; zimmet, ihtilâs,
irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma,
dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmî ihale ve alım
satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine
katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş
olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler.
Yeni hali:
MADDE 76. – (Değişik : 13.10.2006 - 5551/1 md.) Onsekiz yaşını dolduran her Türk milletvekili
seçilebilir.
(Değişik : 27.12.2002 - 4777/1 md.) En az ilkokul
mezunu olmayanlar, kısıtlılar, askerlikle
ilişiği olanlar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç
toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş
olanlar; zimmet, ihtilâs, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık,
sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla,
kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını
açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik
suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile
milletvekili seçilemezler.
4- MADDE
4:
2709 sayılı Kanunun 77 nci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir;
“C. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve
Cumhurbaşkanının seçim dönemi
MADDE 77- Türkiye Büyük Millet
Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir aynı günde yapılır. Süresi
biten milletvekili yeniden seçilebilir. Cumhurbaşkanlığı seçiminde birinci
oylamada gerekli çoğunluğun sağlanamaması halinde 101 inci maddedeki usule göre
ikinci oylama yapılır.”
Eski hali:
C. Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçim dönemi
MADDE 77. –
(Değişik: 31.5.2007-5678/1md)Türkiye Büyük Millet Meclisinin seçimleri
dört yılda bir yapılır.
Meclis, bu süre dolmadan seçimin yenilenmesine karar
verebileceği gibi, Anayasada belirtilen şartlar altında Cumhurbaşkanınca
verilecek karara göre de seçimler yenilenir. Süresi biten milletvekili yeniden
seçilebilir.
Yenilenmesine karar verilen Meclisin yetkileri, yeni
Meclisin seçilmesine kadar sürer.
5- MADDE
5:
2709 sayılı Kanunun 87 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir;
“MADDE 87: Türkiye Büyük Millet
Meclisinin görev ve yetkileri, kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; bütçe ve
kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek; para basılmasına ve
savaş ilânına karar vermek; milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun
bulmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun
kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek ve Anayasanın diğer
maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.”
Eski hali:
MADDE 87. – (Değişik: 3.10.2001-4709/28 md.,
7.5.2004-5170/6 md.)Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri, kanun
koymak, değiştirmek ve kaldırmak; Bakanlar Kurulunu ve bakanları denetlemek;
Bakanlar Kuruluna belli konularda kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi
vermek; bütçe ve kesinhesap kanun tasarılarını görüşmek ve kabul etmek; para
basılmasına ve savaş ilânına karar vermek; milletlerarası andlaşmaların
onaylanmasını uygun bulmak, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte
üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek ve Anayasanın
diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine
getirmektir.
6- MADDE
6:
2709 sayılı Kanunun 98 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve kenar
başlığı metinden çıkarılmıştır;
“MADDE 98: Türkiye Büyük Millet
Meclisi; meclis araştırması, genel görüşme, meclis soruşturması ve yazılı soru
yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanır. Meclis araştırması,
belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden ibarettir. Genel
görüşme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun
Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda görüşülmesidir. Meclis
soruşturması, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında 106 ncı maddenin
beşinci, altıncı ve yedinci fıkraları uyarınca yapılan soruşturmadan ibarettir.
Yazılı soru; yazılı olarak en geç onbeş gün içinde cevaplanmak üzere
milletvekillerinin, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru
sormalarından ibarettir. Meclis araştırması, genel görüşme ve yazılı soru
önergelerinin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile araştırma usulleri Meclis
İçtüzüğü ile düzenlenir.”
Eski hali:
MADDE 98. – Türkiye Büyük Millet Meclisi soru,
Meclis araştırması, genel görüşme, gensoru ve Meclis soruşturması yollarıyla
denetleme yetkisini kullanır.
Soru, Bakanlar Kurulu adına, sözlü veya yazılı
olarak cevaplandırılmak üzere Başbakan veya bakanlardan bilgi istemekten ibarettir.
Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinilmek
için yapılan incelemeden ibarettir.
Genel görüşme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini
ilgilendiren belli bir konunun, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda
görüşülmesidir.
Soru, Meclis araştırması ve genel görüşme ile ilgili
önergelerin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile cevaplandırılma, görüşme ve
araştırma yöntemleri Meclis İçtüzüğü ile düzenlenir.
7- MADDE
7:
2709 sayılı Kanunun 101 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
"A. Adaylık ve seçimi
MADDE 101: Cumhurbaşkanı, kırk
yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine
sahip, Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir.
Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa
Cumhurbaşkanı seçilebilir. Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son
yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az
yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüz bin seçmen aday
gösterebilir. Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet
Meclisi üyeliği sona erer. Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt
çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk
sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu
oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların
çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir. İkinci oylamaya katılmaya hak
kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci
oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi
suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama
referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı
takdirde Cumhurbaşkanı seçilir. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu
alamaması halinde, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir. Seçimlerin
tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut
Cumhurbaşkanının görevi devam eder. Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin diğer usul
ve esaslar kanunla düzenlenir.”
Eski hali:
MADDE 101 –(Değişik: 31.5.2007-5678/4md )
Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş ve yüksek
öğrenim yapmış Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri veya bu niteliklere ve
milletvekili seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk
tarafından seçilir.
Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse
en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.
Cumhurbaşkanlığına Türkiye Büyük Millet Meclisi
üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi yirmi
milletvekilinin yazılı teklifi ile mümkündür. Ayrıca, en son yapılan
milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında
yüzde onu geçen siyasi partiler ortak aday gösterebilir.
Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği
kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.
B. Seçimi
MADDE 102 – (Değişik: 31.5.2007-5678/5md )
Cumhurbaşkanı seçimi, Cumhurbaşkanının görev
süresinin dolmasından önceki altmış gün içinde; makamın herhangi bir sebeple
boşalması halinde ise boşalmayı takip eden altmış gün içinde tamamlanır.
Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt
çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk
sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu
oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış bulunan iki aday katılır ve geçerli
oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilmiş olur.
İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan
birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde; ikinci oylama,
boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle
yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde
yapılır. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı
seçilmiş olur.
Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi
dolan Cumhurbaşkanının görevi devam eder.
Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin usûl ve esaslar
kanunla düzenlenir.
8- MADDE
8:
2709 sayılı Kanunun 104 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir;
“MADDE 104: Cumhurbaşkanı Devletin
başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir. Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı
sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder;
Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını
temin eder. Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük
Millet Meclisinde açılış konuşmasını yapar. Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında
Meclise mesaj verir. Kanunları yayımlar. Kanunları tekrar görüşülmek üzere
Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderir. Kanunların, Türkiye Büyük Millet
Meclisi İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil veya esas
bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası
açar. Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir.
Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların
atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler.
Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini gönderir, Türkiye
Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder.
Milletlerarası andlaşmaları onaylar ve yayımlar. Anayasa değişikliklerine
ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar. Milli güvenlik
politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi adına
Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil eder. Türk Silahlı
Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verir. Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama
sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır. Cumhurbaşkanı, yürütme
yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir.
Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel
haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve
ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasada münhasıran
kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi
çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi
çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kanunlarda farklı hükümler
bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin
aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz
hale gelir. Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara
aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilir. Kararnameler ve
yönetmelikler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse, Resmî Gazetede
yayımlandıkları gün yürürlüğe girer. Cumhurbaşkanı, ayrıca Anayasada ve
kanunlarda verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirir
ve yetkileri kullanır.”
Eski hali:
MADDE 104. – Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Bu
sıfatla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder;
Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını
gözetir.
Bu amaçlarla Anayasanın ilgili maddelerinde
gösterilen şartlara uyarak yapacağı görev ve kullanacağı yetkiler şunlardır :
a) Yasama ile ilgili olanlar :
Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü
Türkiye Büyük Millet Meclisinde açılış konuşmasını yapmak,
Türkiye Büyük Millet Meclisini gerektiğinde
toplantıya çağırmak,
Kanunları yayımlamak,
Kanunları tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük
Millet Meclisine geri göndermek,
Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli
gördüğü takdirde halkoyuna sunmak,
Kanunların, kanun hükmündeki kararnamelerin, Türkiye
Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün, tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya
şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesi ile Anayasa Mahkemesinde
iptal davası açmak,
Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin
yenilenmesine karar vermek,
b) Yürütme alanına ilişkin olanlar :
Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek,
Başbakanın teklifi üzerine bakanları atamak ve
görevlerine son vermek,
Gerekli gördüğü hallerde Bakanlar Kuruluna başkanlık
etmek veya Bakanlar Kurulunu başkanlığı altında toplantıya çağırmak,
Yabancı devletlere Türk Devletinin temsilcilerini
göndermek, Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini
kabul etmek,
Milletlerarası andlaşmaları onaylamak ve yayımlamak,
Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı
Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil etmek,
Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar
vermek,
Genelkurmay Başkanını atamak,
Millî Güvenlik Kurulunu toplantıya çağırmak,
Millî Güvenlik Kuruluna Başkanlık etmek,
Başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu kararıyla
sıkıyönetim veya olağanüstü hal ilân etmek ve kanun hükmünde kararname
çıkarmak,
Kararnameleri imzalamak,
Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile
belirli kişilerin cezalarını hafifletmek veya kaldırmak,
Devlet Denetleme Kurulunun üyelerini ve Başkanını
atamak,
Devlet Denetleme Kuruluna inceleme, araştırma ve
denetleme yaptırtmak,
Yükseköğretim Kurulu üyelerini seçmek,
Üniversite rektörlerini seçmek,
c) Yargı ile ilgili olanlar :
Anayasa Mahkemesi üyelerini, Danıştay üyelerinin
dörtte birini, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Yargıtay Cumhuriyet
Başsavcıvekilini, Askerî Yargıtay üyelerini, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi
üyelerini, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerini seçmek.
Cumhurbaşkanı, ayrıca Anayasada ve kanunlarda
verilen seçme ve atama görevleri ile diğer görevleri yerine getirir ve
yetkileri kullanır.
9- MADDE
9:
2709 sayılı Kanunun 105 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“E. Cumhurbaşkanının cezai
sorumluluğu
MADDE 105- Cumhurbaşkanı hakkında,
bir suç işlediği iddiasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının salt
çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilir. Meclis,
önergeyi en geç bir ay içinde görüşür ve üye tamsayısının beşte üçünün gizli
oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilir. Soruşturma açılmasına karar
verilmesi halinde, Meclisteki siyasi partilerin, güçleri oranında komisyona
verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak gösterecekleri adaylar arasından
her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak onbeş kişilik bir
komisyon tarafından soruşturma yapılır. Komisyon, soruşturma sonucunu belirten
raporunu iki ay içinde Meclis Başkanlığına sunar. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi
halinde, komisyona bir aylık yeni ve kesin bir süre verilir. Rapor Başkanlığa
verildiği tarihten itibaren on gün içinde dağıtılır, dağıtımından itibaren on
gün içinde Genel Kurulda görüşülür. Türkiye Büyük Millet Meclisi üye
tamsayısının üçte ikisinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilir. Yüce
Divan yargılaması üç ay içinde tamamlanır, bu sürede tamamlanamazsa bir defaya
mahsus olmak üzere üç aylık ek süre verilir, yargılama bu sürede kesin olarak
tamamlanır. Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen Cumhurbaşkanı, seçim
kararı alamaz. Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkûm edilen
Cumhurbaşkanının görevi sona erer. Cumhurbaşkanının görevde bulunduğu sürede
işlediği iddia edilen suçlar için görevi bittikten sonra da bu madde hükmü
uygulanır.”
Eski hali:
E. Sorumluluk ve sorumsuzluk hali
MADDE 105. – Cumhurbaşkanının, Anayasa ve diğer
kanunlarda Başbakan ve ilgili bakanın imzalarına gerek olmaksızın tek başına
yapabileceği belirtilen işlemleri dışındaki bütün kararları, Başbakan ve ilgili
bakanlarca imzalanır; bu kararlardan Başbakan ve ilgili bakan sorumludur.
Cumhurbaşkanının resen imzaladığı kararlar ve
emirler aleyhine Anayasa Mahkemesi dahil, yargı mercilerine başvurulamaz.
Cumhurbaşkanı, vatana ihanetten dolayı, Türkiye
Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az üçte birinin teklifi üzerine, üye
tamsayısının en az dörtte üçünün vereceği kararla suçlandırılır.
10-MADDE
10:
2709 sayılı Kanunun 106 ncı maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“F. Cumhurbaşkanı yardımcıları,
Cumhurbaşkanına vekâlet ve bakanlar
MADDE 106- Cumhurbaşkanı,
seçildikten sonra bir veya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atayabilir.
Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde, kırkbeş gün
içinde Cumhurbaşkanı seçimi yapılır. Yenisi seçilene kadar Cumhurbaşkanı
yardımcısı Cumhurbaşkanlığına vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri
kullanır. Genel seçime bir yıl veya daha az kalmışsa Türkiye Büyük Millet
Meclisi seçimi de Cumhurbaşkanı seçimi ile birlikte yenilenir. Genel seçime bir
yıldan fazla kalmışsa seçilen Cumhurbaşkanı Türkiye Büyük Millet Meclisi seçim
tarihine kadar görevine devam eder. Kalan süreyi tamamlayan Cumhurbaşkanı
açısından bu süre dönemden sayılmaz. Türkiye Büyük Millet Meclisi genel
seçimlerinin yapılacağı tarihte her iki seçim birlikte yapılır.
Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak
görevinden ayrılması hallerinde, Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanına
vekâlet eder ve Cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanır. Cumhurbaşkanı
yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar
arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır. Cumhurbaşkanı
yardımcıları ve bakanlar, 81 inci maddede yazılı şekilde Türkiye Büyük Millet
Meclisi önünde and içerler. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı
yardımcısı veya bakan olarak atanırlarsa üyelikleri sona erer.
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve
bakanlar, Cumhurbaşkanına karşı sorumludur. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve
bakanlar hakkında görevleriyle ilgili suç işledikleri iddiasıyla, Türkiye Büyük
Millet Meclisi üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma
açılması istenebilir. Meclis, önergeyi en geç bir ay içinde görüşür ve üye
tamsayısının beşte üçünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilir.
Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasi partilerin,
güçleri oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının üç katı olarak
gösterecekleri adaylar arasından, her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme
suretiyle kurulacak onbeş kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılır.
Komisyon, soruşturma sonucunu belirten raporunu iki ay içinde Meclis
Başkanlığına sunar. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona
bir aylık yeni ve kesin bir süre verilir. Rapor Başkanlığa verildiği tarihten
itibaren on gün içinde dağıtılır ve dağıtımından itibaren on gün içinde Genel
Kurulda görüşülür. Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının üçte ikisinin
gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilir. Yüce Divan yargılaması üç ay
içinde tamamlanır, bu sürede tamamlanamazsa bir defaya mahsus olmak üzere üç
aylık ek süre verilir, yargılama bu sürede kesin olarak tamamlanır. Bu
kişilerin görevde bulundukları sürede, görevleriyle ilgili işledikleri iddia
edilen suçlar bakımından, görevleri bittikten sonra da beşinci, altıncı ve
yedinci fıkra hükümleri uygulanır. Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan
mahkûm edilen Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakanın görevi sona erer.
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve
bakanlar, görevleriyle ilgili olmayan suçlarda yasama dokunulmazlığına ilişkin
hükümlerden yararlanır. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve
yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması
Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenir.”
Eski hali:
F. Cumhurbaşkanına vekillik etme
MADDE 106. – Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt
dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde,
görevine dönmesine kadar, ölüm, çekilme veya başka bir sebeple Cumhurbaşkanlığı
makamının boşalması halinde de yenisi seçilinceye kadar, Türkiye Büyük Millet
Meclisi Başkanı Cumhurbaşkanlığına vekillik eder ve Cumhurbaşkanına ait
yetkileri kullanır.
11-MADDE
11:
2709 sayılı Kanunun 116 ncı maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“H. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve
Cumhurbaşkanı seçimlerinin yenilenmesi
MADDE 116: Türkiye Büyük Millet
Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar
verebilir. Bu halde Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı
seçimi birlikte yapılır.
Cumhurbaşkanının seçimlerin
yenilenmesine karar vermesi halinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi
ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır.
Cumhurbaşkanının ikinci döneminde
Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde,
Cumhurbaşkanı bir defa daha
aday olabilir. Seçimlerinin
birlikte yenilenmesine karar verilen Meclisin ve Cumhurbaşkanının yetki ve
görevleri, yeni Meclisin ve Cumhurbaşkanının göreve başlamasına kadar devam
eder.
Bu şekilde seçilen Meclis ve
Cumhurbaşkanının görev süreleri de beş yıldır.”
Eski hali:
H. Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinin
Cumhurbaşkanınca yenilenmesi
MADDE 116. – Bakanlar Kurulunun, 110 uncu maddede
belirtilen güvenoyunu alamaması ve 99 uncu veya 111 inci maddeler uyarınca
güvensizlik oyuyla düşürülmesi hallerinde; kırkbeş gün içinde yeni Bakanlar
Kurulu kurulamadığı veya kurulduğu halde güvenoyu alamadığı takdirde
Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanına danışarak, seçimlerin
yenilenmesine karar verebilir.
Başbakanın güvensizlik oyu ile düşürülmeden istifa
etmesi üzerine kırkbeş gün içinde veya
yeni seçilen Türkiye Büyük Millet Meclisinde Başkanlık Divanı seçiminden sonra
yine kırkbeş gün içinde Bakanlar Kurulunun kurulamaması hallerinde de
Cumhurbaşkanı Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanına danışarak seçimlerin
yenilenmesine karar verebilir.
Yenilenme kararı Resmî Gazetede yayımlanır ve seçime
gidilir.
12-MADDE
12:
2709 sayılı Kanunun 119 uncu maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiş ve kenar başlıkları metinden çıkarılmıştır.
“III. Olağanüstü hal yönetimi
MADDE 119: Cumhurbaşkanı; savaş,
savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan
veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin
bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin
yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan
kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları
nedeniyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması, tabiî afet veya tehlikeli
salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hallerinde yurdun
tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal
ilan edebilir. Olağanüstü hal ilanı kararı verildiği gün Resmî Gazetede
yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye
Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya çağırılır; Meclis gerekli
gördüğü takdirde olağanüstü halin süresini kısaltabilir, uzatabilir veya
olağanüstü hali kaldırabilir. Cumhurbaşkanının talebiyle Türkiye Büyük Millet
Meclisi her defasında dört ayı geçmemek üzere süreyi uzatabilir. Savaş
hallerinde bu dört aylık süre aranmaz. Olağanüstü hallerde vatandaşlar için
getirilecek para, mal ve çalışma yükümlülükleri ile 15 inci maddedeki ilkeler
doğrultusunda temel hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya geçici olarak
durdurulacağı, hangi hükümlerin uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği
kanunla düzenlenir. Olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı, olağanüstü halin gerekli
kıldığı konularda, 104 üncü maddenin onyedinci fıkrasının ikinci cümlesinde
belirtilen sınırlamalara tabi olmaksızın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi
çıkarabilir. Kanun hükmündeki bu kararnameler Resmî Gazetede yayımlanır, aynı
gün Meclis onayına sunulur.
Savaş ve mücbir sebeplerle Türkiye
Büyük Millet Meclisinin toplanamaması hâli hariç olmak üzere; olağanüstü hal
sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri üç ay içinde Türkiye Büyük
Millet Meclisinde görüşülür ve karara bağlanır. Aksi halde olağanüstü hallerde
çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi kendiliğinden yürürlükten kalkar.”
Eski hali:
III. Olağanüstü yönetim usulleri
A. Olağanüstü haller
1. Tabiî afet ve ağır ekonomik bunalım sebebiyle
olağanüstü hal ilânı
MADDE 119. – Tabiî afet, tehlikeli salgın
hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım hallerinde, Cumhurbaşkanı başkanlığında
toplanan Bakanlar Kurulu, yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya
bütününde süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilân edebilir.
13-MADDE
13:
2709 sayılı Kanunun 142 nci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir. “Disiplin
mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamaz. Ancak savaş halinde, asker
kişilerin görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla
görevli askeri mahkemeler kurulabilir.”
Eski hali:
MADDE 142. – Mahkemelerin kuruluşu, görev ve
yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri kanunla düzenlenir.
Yeni hali:
MADDE 142. – Mahkemelerin kuruluşu, görev ve
yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri kanunla düzenlenir.
Disiplin mahkemeleri dışında askeri
mahkemeler kurulamaz. Ancak savaş halinde, asker kişilerin görevleriyle ilgili
olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler
kurulabilir.
14-MADDE
14:
2709 sayılı Kanunun 159’uncu maddesinin başlığı ile birinci ve dokuzuncu
fıkralarında yer alan “Yüksek” ibareleri madde metninden çıkarılmış; iki, üç,
dört ve beşinci fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiş; altıncı fıkrasında
yer alan “asıl” ibaresi madde metninden çıkarılmış; dokuzuncu fıkrasında yer
alan “kanun, tüzük, yönetmeliklere ve genelgelere” ibaresi “kanun ve diğer
mevzuata” şeklinde değiştirilmiştir.
“Hâkimler ve Savcılar Kurulu onüç
üyeden oluşur; iki daire halinde çalışır.
Kurulun Başkanı Adalet Bakanıdır.
Adalet Bakanlığı Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir.
Kurulun, üç üyesi birinci sınıf
olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adlî yargı
hâkim ve savcıları arasından, bir üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa
ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idarî yargı hâkim ve savcıları
arasından Cumhurbaşkanınca; üç üyesi Yargıtay üyeleri, bir üyesi Danıştay
üyeleri, üç üyesi nitelikleri kanunda belirtilen yükseköğretim kurumlarının
hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından Türkiye
Büyük Millet Meclisi tarafından seçilir. Öğretim üyeleri ile avukatlar
arasından seçilen üyelerden, en az birinin öğretim üyesi ve en az birinin de
avukat olması zorunludur. Kurulun Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından
seçilecek üyeliklerine ilişkin başvurular, Meclis Başkanlığına yapılır.
Başkanlık, başvuruları Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma
Komisyona gönderir. Komisyon her bir üyelik için üç adayı, üye tamsayısının
üçte iki çoğunluğuyla belirler. Birinci oylamada aday belirleme işleminin
sonuçlandırılamaması halinde ikinci oylamada üye tamsayısının beşte üç
çoğunluğu aranır. Bu oylamada da aday belirlenemediği takdirde, her bir üyelik
için en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulü ile aday belirleme işlemi
tamamlanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Komisyon tarafından belirlenen
adaylar arasından, her bir üye için ayrı ayrı gizli oyla seçim yapar. Birinci
oylamada üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu; bu oylamada seçimin
sonuçlandırılamaması halinde, ikinci oylamada üye tamsayısının beşte üç
çoğunluğu aranır. İkinci oylamada da üye seçilemediği takdirde en çok oyu alan
iki aday arasında ad çekme usulü ile üye seçimi tamamlanır.
Üyeler dört yıl için seçilir.
Süresi biten üyeler bir kez daha seçilebilir. Kurul üyeliği seçimi, üyelerin
görev süresinin dolmasından önceki otuz gün içinde yapılır. Seçilen üyelerin
görev süreleri dolmadan Kurul üyeliğinin boşalması durumunda, boşalmayı takip
eden otuz gün içinde, yeni üyelerin seçimi yapılır.”
Eski hali:
III. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu
MADDE 159. – Hâkimler ve Savcılar Kurulu,
mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı esaslarına göre kurulur ve görev
yapar.
Kurulun Başkanı, Adalet Bakanıdır. Adalet Bakanlığı
Müsteşarı Kurulun tabiî üyesidir. Kurulun üç asıl ve üç yedek üyesi Yargıtay
Genel Kurulunun, iki asıl ve iki yedek üyesi Danıştay Genel Kurulunun kendi
üyeleri arasından, her üyelik için gösterecekleri üçer aday içinden Cumhurbaşkanınca,
dört yıl için seçilir. Süresi biten üyeler yeniden seçilebilirler. Kurul,
seçimle gelen asıl üyeleri arasından bir başkanvekili seçer.
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu; adlî ve idarî
yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki
verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları
uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden
uzaklaştırma işlemlerini yapar.Adalet Bakanlığının, bir mahkemenin veya bir
hâkimin veya savcının kadrosunun kaldırılması veya bir mahkemenin yargı
çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlar. Ayrıca
Anayasa ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirir.
Kurul kararlarına karşı yargı mercilerine
başvurulamaz.
Kurulun görevlerini yerine getirmesi, seçim ve
çalışma usulleriyle itirazların Kurul bünyesinde incelenmesi esasları kanunla
düzenlenir.
Adalet Bakanlığının merkez kuruluşunda geçici veya
sürekli olarak çalıştırılacak hâkim ve savcıların muvafakatlarını alarak atama
yetkisi Adalet Bakanına aittir.
Adalet Bakanı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun
ilk toplantısında onaya sunulmak üzere, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde
hizmetin aksamaması için hâkim ve savcıları geçici yetki ile görevlendirebilir.
15-MADDE
15:
2709 sayılı Kanunun 161 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir;
“A. Bütçe ve kesin hesap
MADDE 161: Kamu idarelerinin ve
kamu iktisadî teşebbüsleri dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları yıllık
bütçelerle yapılır. Malî yıl başlangıcı ile merkezi yönetim bütçesinin
hazırlanması, uygulanması ve kontrolü ile yatırımlar veya bir yıldan fazla
sürecek iş ve hizmetler için özel süre ve usuller kanunla düzenlenir. Bütçe
kanununa, bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamaz.
Cumhurbaşkanı bütçe kanun teklifini, malî yılbaşından en az yetmişbeş gün önce,
Türkiye Büyük Millet Meclisine sunar. Bütçe teklifi Bütçe Komisyonunda
görüşülür. Komisyonun ellibeş gün içinde kabul edeceği metin Genel Kurulda
görüşülür ve malî yılbaşına kadar karara bağlanır. Bütçe kanununun süresinde
yürürlüğe konulamaması halinde, geçici bütçe kanunu çıkarılır. Geçici bütçe
kanununun da çıkarılamaması durumunda, yeni bütçe kanunu kabul edilinceye kadar
bir önceki yılın bütçesi yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanır.
Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Genel Kurulda kamu idare bütçeleri
hakkında düşüncelerini her bütçenin görüşülmesi sırasında açıklarlar, gider
artırıcı veya gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamazlar. Genel Kurulda kamu
idare bütçeleri ile değişiklik önergeleri, üzerinde ayrıca görüşme
yapılmaksızın okunur ve oylanır. Merkezî yönetim bütçesiyle verilen ödenek,
harcanabilecek tutarın sınırını gösterir. Harcanabilecek tutarın
Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle aşılabileceğine dair bütçe kanununa hüküm
konulamaz. Carî yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik teklifleri
ile carî ve izleyen yılların bütçelerine malî yük getiren tekliflerde,
öngörülen giderleri karşılayabilecek malî kaynak gösterilmesi zorunludur.
Merkezî yönetim kesinhesap kanunu teklifi, ilgili olduğu malî yılın sonundan
başlayarak en geç altı ay sonra Cumhurbaşkanı tarafından Türkiye Büyük Millet
Meclisine sunulur. Sayıştay genel uygunluk bildirimini, ilişkin olduğu
kesinhesap kanun teklifinin verilmesinden başlayarak en geç yetmişbeş gün
içinde Meclise sunar. Kesinhesap kanunu teklifi ve genel uygunluk bildiriminin
Türkiye Büyük Millet Meclisine verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştayca
sonuçlandırılamamış denetim ve hesap yargılamasını önlemez ve bunların karara
bağlandığı anlamına gelmez. Kesinhesap kanunu teklifi, yeni yıl bütçe kanunu
teklifiyle birlikte görüşülür ve karara bağlanır.”
Eski hali:
A. Bütçenin hazırlanması ve uygulanması
MADDE 161. – Devletin ve kamu iktisadî teşebbüsleri
dışındaki kamu tüzelkişilerinin harcamaları, yıllık bütçelerle yapılır.
(Değişik: 29.10.2005-5428/3 md.) Mali yıl başlangıcı
ile merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması, uygulanması ve kontrolü kanunla
düzenlenir.
Kanun, kalkınma planları ile ilgili yatırımlar veya
bir yıldan fazla sürecek iş ve hizmetler için özel süre ve usuller koyabilir.
Bütçe kanununa, bütçe ile ilgili hükümler dışında
hiçbir hüküm konulamaz.
16-MADDE
16:
2709 sayılı Kanunun;
A) 8 inci maddesinde yer alan “ve
Bakanlar Kurulu”; 15 inci maddesinin birinci fıkrasında, 17 nci maddesinin
dördüncü fıkrasında ve 19 uncu maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “,
sıkıyönetim”; 88 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulu
ve”, ikinci fıkrasında yer alan “tasarı ve”; 93 üncü maddesinin ikinci
fıkrasında yer alan “, doğrudan doğruya veya Bakanlar Kurulunun istemi üzerine,”;
125 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Cumhurbaşkanının tek başına
yapacağı işlemler ile Yüksek Askerî Şuranın kararları yargı denetimi
dışındadır. Ancak,” ve altıncı fıkrasında yer alan “sıkıyönetim,”; 148 inci
maddesinin birinci fıkrasında yer alan “, sıkıyönetim”, altıncı fıkrasında yer
alan “, Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi” ve “Yüksek”, yedinci
fıkrasında yer alan “ile Jandarma Genel Komutanı”; 153 üncü maddesinin dördüncü
fıkrasında yer alan “tasarı veya”; 154 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer
alan “Yüksek”; 155 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Başbakan ve
Bakanlar Kurulunca gönderilen kanun tasarıları,” ve “tüzük tasarılarını
incelemek,”, üçüncü fıkrasında yer alan “Yüksek” ibareleri madde metinlerinden çıkarılmıştır.
B) 73 üncü maddesinin dördüncü
fıkrasında yer alan “Bakanlar Kuruluna” ibaresi “Cumhurbaşkanına”; 78 inci
maddesinin başlığı “D. Seçimlerin geriye bırakılması ve ara seçimler”; 117 nci
maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulu” ibaresi
“Cumhurbaşkanı”; 118 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Başbakan,
Genelkurmay Başkanı, Başbakan yardımcıları,” ibaresi “Cumhurbaşkanı
yardımcıları,”, “Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ve Jandarma Genel
Komutanından” ibaresi “Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava kuvvetleri
komutanlarından”, üçüncü fıkrasında yer alan “Bakanlar Kuruluna” ibaresi
“Cumhurbaşkanına”, “Bakanlar Kurulunca” ibaresi “Cumhurbaşkanınca”, dördüncü
fıkrasında yer alan “Başbakan” ibaresi “Cumhurbaşkanı yardımcıları”, beşinci
fıkrasında yer alan “Başbakanın” ibaresi “Cumhurbaşkanı yardımcısının”, altıncı
fıkrasında yer alan “kanunla” ibaresi “Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle”; 123
üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “ancak kanunla veya kanunun açıkça verdiği
yetkiye dayanılarak” ibaresi “kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle”;
124 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Başbakanlık” ibaresi
“Cumhurbaşkanı” ve “tüzüklerin” ibaresi “Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin”;
127 nci maddesinin altıncı fıkrasında yer alan “Bakanlar Kurulunun” ibaresi
“Cumhurbaşkanının”; 131 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “ve Bakanlar
Kurulunca” ibaresi “tarafından”; 134 üncü maddesinin birinci fıkrasında yer
alan “Başbakanlığa” ibaresi “Cumhurbaşkanının görevlendireceği bakana”; 137 nci
maddesinin birinci fıkrasında yer alan “tüzük” ibaresi “Cumhurbaşkanlığı
kararnamesi”; 148 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “kanun hükmünde
kararnamelerin” ibareleri “Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin”, altıncı fıkrasında
yer alan “Bakanlar Kurulu üyelerini” ibaresi “Cumhurbaşkanı yardımcılarını,
bakanları,”; 149 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan “oniki” ibaresi
“on”; 150’nci maddesinde yer alan “kanun hükmündeki kararnamelerin” ibaresi
“Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin” ve “iktidar ve anamuhalefet partisi Meclis
grupları ile Türkiye Büyük Millet Meclisi” ibaresi “Türkiye Büyük Millet
Meclisinde en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubuna ve”; 151 inci maddesi
ile 153 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “kanun hükmünde kararname”
ibareleri “Cumhurbaşkanlığı kararnamesi”; 152 nci maddesinin birinci fıkrası
ile 153 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “kanun hükmünde
kararnamenin” ibareleri “Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin”; 158 inci maddesinin
birinci fıkrasında yer alan “adli, idari ve askeri” ibaresi “adli ve idari”;
166 ncı maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan “hükümete” ibaresi
“Cumhurbaşkanına”; 167 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Bakanlar
Kuruluna” ibaresi “Cumhurbaşkanına” şeklinde değiştirilmiştir.
C) 89 uncu maddesinin üçüncü
fıkrasında yer alan “geri gönderilen kanunu” ibaresinden sonra gelmek üzere
“üye tamsayısının salt çoğunluğuyla” ve “117 nci” maddesinin üçüncü fıkrasının
başına “Cumhurbaşkanınca atanan” ibareleri eklenmiştir.
Ç) 108 inci maddesinin birinci
fıkrasına “inceleme,” ibaresinden önce gelmek üzere “idari soruşturma,” ibaresi
eklenmiş; ikinci fıkrasında yer alan “Silahlı Kuvvetler ve” ibaresi madde
metninden çıkarılmış; üçüncü fıkrasında yer alan “üyeleri ve üyeleri içinden
Başkanı, kanunda belirlenen nitelikteki kişiler arasından,” ibaresi “Başkan ve
üyeleri,” şeklinde ve dördüncü fıkrasında yer alan “kanunla” ibaresi
“Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle” şeklinde değiştirilmiştir. D) 146’ncı
maddesinin birinci fıkrasında yer alan “onyedi” ibaresi “onbeş” şeklinde
değiştirilmiş, üçüncü fıkrasında yer alan “, bir üyeyi Askerî Yargıtay, bir
üyeyi Askerî Yüksek İdare Mahkemesi” ibaresi ile dördüncü fıkrasında yer alan
“, Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi” ibareleri madde metninden
çıkarılmıştır.
E) 82’nci maddesinin ikinci
fıkrasının ikinci cümlesi, 96’ncı maddesinin ikinci fıkrası, 117’nci maddesinin
dördüncü ve beşinci fıkraları, 127’nci maddesinin üçüncü fıkrasının ikinci
cümlesi, 150’nci maddesinin birinci fıkrasının son cümlesi ile 91, 99, 100,
102, 107, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 120, 121, 122, 145, 156, 157, 162,
163 ve 164 üncü maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.
17-
MADDE 17: 2709 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir;
“GEÇİCİ MADDE 21:
A) Türkiye Büyük Millet Meclisinin
27’nci Yasama Dönemi milletvekili genel seçimi ve Cumhurbaşkanlığı seçimi
3/11/2019 tarihinde birlikte yapılır. Seçimin yapılacağı tarihe kadar Türkiye
Büyük Millet Meclisi üyeleri ve Cumhurbaşkanının görevi devam eder. Meclisin
seçim kararı alması halinde, 27’nci Yasama Dönemi milletvekili genel seçimi ve
Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır.
B) Bu Kanunun yayımı tarihinden
itibaren en geç altı ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi, bu Kanunla yapılan
değişikliklerin gerektirdiği Meclis İçtüzüğü değişikliği ile diğer kanuni
düzenlemeleri yapar. Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenleneceği belirtilen
değişiklikler ise Cumhurbaşkanının göreve başlama tarihinden itibaren en geç
altı ay içinde Cumhurbaşkanı tarafından düzenlenir.
C) Anayasanın 159 uncu maddesinde
yapılan düzenlemeye göre Hâkimler ve Savcılar Kurulu üyeleri en geç otuz gün
içinde seçilirler ve bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonraki kırkıncı
günü takip eden iş günü görevlerine başlarlar. Başvurular, bu maddenin
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren beş gün içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi
Başkanlığına yapılır. Başkanlık, başvuruları Anayasa ve Adalet Komisyonları
Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona gönderir. Komisyon on gün içinde her bir
üyelik için üç adayı üye tamsayısının üçte iki çoğunluğuyla belirler. Birinci
oylamada üçte iki çoğunlukla seçimin sonuçlandırılamaması halinde, ikinci ve
üçüncü oylamalar yapılır; bu oylamalarda üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun
oyunu alan aday seçilmiş olur. Beşte üç çoğunluğun sağlanamaması halinde üçüncü
oylamada en çok oyu almış olan, seçilecek üyelerin iki katı aday arasından ad
çekme usulü ile üye belirleme işlemi tamamlanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi
Genel Kurulu aynı usul ve nisapları gözeterek onbeş gün içinde seçimi tamamlar.
Mevcut Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyeleri, yeni üyelerin göreve
başlayacağı tarihe kadar görevlerine devam eder ve bu süre içinde yürürlükteki
Kanun hükümlerine göre çalışır. Yeni üyeler, ilgili kanunda değişiklik
yapılıncaya kadar mevcut Kanunun Anayasaya aykırı olmayan hükümleri uyarınca
çalışır. Görevi sona eren ve Hâkimler ve Savcılar Kuruluna yeniden seçilmeyen
üyelerden, talepleri halinde adli yargı hâkim ve savcıları arasından seçilenler
Yargıtay üyeliğine, idari yargı hâkim ve savcıları arasından seçilenler
Danıştay üyeliğine Hâkimler ve Savcılar Kurulunca seçilir; öğretim üyeleri ve
avukatlar arasından seçilenler ise Danıştay üyeliğine Cumhurbaşkanınca atanır.
Bu şekilde yapılan seçim ve atamalarda boş kadro olup olmadığına bakılmaz,
seçilen ve atanan üye sayısı kadar Yargıtay ve Danıştay kadrolarına üye kadrosu
ilave edilir.
D) Askerî Yargıtay ve Askerî Yüksek
İdare Mahkemesinden Anayasa Mahkemesi üyeliğine seçilmiş bulunan kişilerin
herhangi bir sebeple görevleri sona erene kadar üyelikleri devam eder.
E) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarih itibarıyla Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ve askerî
mahkemeler kaldırılmıştır. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dört
ay içinde; Askerî Yargıtay ve Askerî Yüksek İdare Mahkemesinin askerî hâkim
sınıfından Başkan, Başsavcı, İkinci Başkan ve üyeleri ile diğer askerî hâkimler
(yedek subaylar hariç) tercihleri ve müktesepleri dikkate alınarak;
a) Hâkimler ve Savcılar Kurulunca
adli veya idari yargıda hâkim veya savcı olarak atanabilirler.
b) Aylık, ek gösterge, ödenek,
yargı ödeneği, ek ödeme, malî, sosyal hak ve yardımlar ile diğer hakları
yönünden emsali adli veya idari yargıya mensup hâkim ve savcılar, bunların
dışındaki hak ve yükümlülükler yönünden ise bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihteki mevzuat hükümleri uygulanmaya devam edilmek suretiyle Millî Savunma
Bakanlığınca mevcut sınıflarında, Bakanlık veya Genelkurmay Başkanlığının hukuk
hizmetleri kadrolarına atanırlar. Bunlardan, emeklilik hakkını elde edenlerden
yaş haddinden önce bu görevlerden kendi istekleriyle ayrılacaklara ödenecek
tazminata ilişkin usul ve
esaslar kanunla düzenlenir.
Kaldırılan askerî yargı mercilerinde görülmekte olan dosyalardan; kanun yolu
incelemesi aşamasında olanlar ilgisine göre Yargıtay veya Danıştaya, diğer
dosyalar ise ilgisine göre görevli ve yetkili adli veya idari yargı mercilerine
dört ay içinde gönderilir.
F) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihte yürürlükte bulunan kanun hükmünde kararnameler, tüzükler, Başbakanlık
ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan yönetmelikler ile diğer düzenleyici
işlemler yürürlükten kaldırılmadıkça geçerliliğini sürdürür. Yürürlükte bulunan
kanun hükmünde kararnameler hakkında 152’nci ve 153’üncü maddelerin uygulanmasına
devam olunur.
G) Kanunlar ve diğer mevzuat ile
Başbakanlık ve Bakanlar Kuruluna verilen yetkiler, ilgili mevzuatta değişiklik
yapılıncaya kadar Cumhurbaşkanı tarafından kullanılır.
H) Anayasanın 67’nci maddesinin son
fıkrası hükmü, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra birlikte yapılacak
ilk milletvekili genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi bakımından
uygulanmaz.”
18-
MADDE 18: Bu Kanun ile Anayasanın;
a) 8, 15, 17, 19, 73, 82, 87, 88,
89, 91, 93, 96, 98, 99, 100, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 110, 111, 112, 113
üncü maddelerinde yapılan değişiklikler ile 114 üncü maddenin ikinci ve üçüncü
fıkralarının ilgaları yönünden, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123,
124 ve 125’inci maddelerinde yapılan değişiklikler ile 127’nci maddenin son fıkrasına
dair değişiklik; 131, 134, 137’nci maddelerinde yapılan değişiklikler ile
148’inci maddenin birinci fıkrasındaki değişiklik ile altıncı fıkrasındaki
“Bakanlar Kurulu üyelerini” ibaresine dair değişiklik, 150, 151, 152, 153, 155
inci maddenin ikinci fıkrası,161, 162, 163, 164, 166 ncı ve 167 nci
maddelerinde yapılan değişiklikler ile Geçici 21 inci maddenin (F) ve (G)
fıkraları, birlikte yapılan Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı
seçimleri sonucunda Cumhurbaşkanının göreve başladığı tarihte,
b) 75, 77, 101 ve 102 nci
maddelerinde yapılan değişiklikler, birlikte yapılacak ilk Türkiye Büyük Millet
Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin takvimin başladığı tarihte,
c) Değiştirilen diğer hükümleri ile
101 inci maddesinin son fıkrasında yer alan “Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa
partisi ile ilişiği kesilir” ibaresinin ilgası bakımından yayımı tarihinde,
yürürlüğe girer ve halkoyuna sunulması halinde tümüyle oylanır.
